Przegląd aktualnych i perspektywicznych metod diagnostyki i leczenia raka gruczołu krokowego
Słowa kluczowe:
rak gruczołu krokowego, PCA3, PET-PSMA, ADT, PDTStreszczenie
Oprócz klasycznych metod diagnostycznych, do których należy DRE – badanie per rectum, badanie stężenia PSA w surowicy krwi i metody inwazyjnej PBN – biopsji igłowej gruczołu krokowego, coraz większe znaczenia mają nowoczesne metody wykrywania nieprawidłowości wielkości i morfologii gruczołu krokowego. Do metod zyskujących coraz większą popularność należą biopsja fuzyjna – MRI-TRUS, PCA3 - oznaczanie poziomu antygenu raka prostaty 3 oraz należąca do metod diagnostyki molekularnej – PET-PSMA. Nowoczesne metody wykazują się większą swoistością i dokładnością diagnostyczną, co zwiększa wykrywalność zmian już na wczesnym etapie rozwoju, pozwala dobrać odpowiednie metody lecznicze i tym samym – zwiększa szanse na wyleczenie.
Wrażliwość komórek raka gruczołu krokowego na androgeny (głównie testosteronu) które stymulują wzrost guza, wykorzystano w mechanizmie działania antyandrogenów i zastosowania LHRH w tzw. kastracji farmakologicznej. Oba mechanizmy skutkują zmniejszeniem proliferacji i różnicowania komórek nowotworowych. Oprócz leczenia farmakologicznego wyróżniamy prostatektomię radykalną z użyciem robota da Vinci i metody innowacyjne – PDT – terapia fotodynamiczna pozwalająca na zniszczenie komórek nowotworowych w mechanizmie działania reaktywnych form tlenu; oraz radioterapia celowana, pozwalająca na emisję wiąski promieniowania precyzyjnie nakierowanej w zmianę nowotworową, z ochroną leżących w okolicy komórek prawidłowych i tkanek pobliskich narządów. Aktualnie trwają również badania nad zastosowaniem metody HIFU i krioterapii w niszczeniu komórek nowotworowych z wykorzystaniem ogrzewania lub zamrażania.
W poniższej publikacji przedstawiono także zaskakujące powiązanie między stężeniem ciał ketonowych w surowicy krwi podczas stosowania diety ketogenicznej a kinazą 3-fosfatydyloinozytolu, których związek może zmniejszać zdolność komórek guza do proliferacji. Witamina A i selen obniżają zapadalność na raka gruczołu krokowego, witamina E działa hamująco na rozwój komórek nowotworowych, natomiast wapń zwiększa ryzyko rozwoju raka gruczołu krokowego.
Bibliografia
Deluga A, Ślusarska B, Belmas E, Charzyńska-Gula M. Wiedza mężczyzn na temat czynników ryzyka raka gruczołu krokowego. Probl Hig Epidemiol. 2015; 96(4): 757-762 Dostępne: docplayer.pl/23260629-Wiedza-mezczyzn-na-temat-czynnikow-ryzyka-raka-gruczolu-krokowego.html. Opublikowano: 15.07.2015 Dostęp: 16.01.2023
Wardecki D, Dołowy M. Rak prostaty – aktualne możliwości terapeutyczne. Terapia i leki. 2022; 78: 268-276. doi: 10.32383/farmpol/152041
Koziorowska K, Bartusik-Aebisher D, Dynarowicz K. Zastosowanie terapii fotodynamicznej w leczeniu nowotworu prostaty i rola diety w profilaktyce. Wybrane zagadnienia z zakresu bromatologii. 2022; 78: 70-75. doi: 10.24326/mon.2022.6
Krajowy Rejestr Nowotworów Dostępne: https://onkologia.org.pl/pl/nowotwor-gruczolu-krokowego-czym-jest Opublikowano: 16.09.2021 Dostęp: 01.01.2023
Sikora-Kupis B. Rak gruczołu krokowego. Onkologia w Praktyce Klinicznej – Edukacja. 2019; 5: H9-H11 journals.viamedica.pl/onkologia_w_praktyce_klin_edu/article/view/68939/50830 Dostępne: 16.01.2023
Rak gruczołu krokowego – profilaktyka i dziedziczenie www.zwrotnikraka.pl/rak-gruczolu-krokowego-profilaktyka-dziedziczenie/ Dostępne: 01.01.2023
Sklinda K, Dąbrowska A, Olejnik P. Anatomia prawidłowa i zmiany łagodne w PI – RADS v2. Przegląd urologiczny. Dwumiesięcznik Polskiego Towarzystwa Urologicznego. 2017; 101: 26-29 www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?3084 Dostępne: 16.01.2023
Porzycki P. Ocena przydatności nowych biomarkerów, a w szczególności cząstek mikroRNA, w diagnostyce i prognozowaniu u pacjentów z rakiem gruczołu krokowego. 2021 repozytorium.ur.edu.pl/server/api/core/bitstreams/c74327cd-b2a8-426e-a4a7-7f9b8d5df7ee/content Dostępne: 16.01.2023
Medycyna Praktyczna dla pacjentów www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/100849,rak-gruczolu-krokowego Dostępne: 30.12.2022
Krajowy Rejestr Nowotworów onkologia.org.pl/pl/raporty Dostępne 30.12.2022
Bąk S, Budzeń K, Wesołowski P. Review of diagnostic methods for prostate cancer with consideration of MRI – TRUS fusion biopsy. Journal of Education, Health and Sport. 2022: 720-728 doi: dx.doi.org/10.12775/JEHS.2022.12.09.085
Serwis Zdrowie – PAP zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/zwodnicze-psa-trudna-diagnostyka-raka-prostaty Dostępne: 30.12.2022
Salagierski M, Sosnowski M, Hessels D. Postępy w diagnostyce raka gruczołu krokowego. Czy możliwe jest wczesne wykrywanie nowotworów istotnych klinicznie? Przegląd urologiczny. Dwumiesięcznik Polskiego Towarzystwa Urologicznego. 2010; 59: 26-27 przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?1696 Dostępne: 16.01.2023
Goulart Lemos A.E, da Rocha Matos A, Ferreira L.B, The long non-coding RNA PCA3: an update of its functions and clinical applications as a biomarker in prostate cancer. Oncotarget. 2019: 10 (61); 6589-6603 doi: 10.18632/oncotarget.27284
Duan H, Iagaru A. The use of advanced imaging in guiding the further investigation and treatment of primary prostate cancer. Cancer Imaging 22, 2022,22:45 doi.org/10.1186/s40644-022-00481-3
Maurer T, Eiber M, Schwaiger M. Current use of PSMA-PET in prostate cancer managment. Nature Reviews Urology. 2016; 19: 226 – 235 doi:10.1038/nrurol.2016.26
Milecki P, Trzcińska S. Radiotherapy after radical prostatectomy. Letters in Oncology Science. 2022; 19 doi: 10.21641/los.2022.19.1.216
Farolfi A, Calderoni L, Mattana F. Current and Emerging Clinical Applications of PSMA PET. Diagnostic Imaging for Prostate Cancer. Journal of Nuclear Medicine. 2021: 62 (5); 596-604 doi: 10.2967/jnumed.120.257238
Szyman J, Robotyka chirurgiczna - współczesne możliwości i wyzwania. Ogólnopolski Przegląd Medyczny. 2022: 24-29
Wysocki P, Żołnierek J. Sesja IIA. Leczenie chorych na CRPC - wraz z prezentacją przypadków klinicznych. Część pierwsza. Onkologia w Praktyce Klinicznej. 2014; H3-B6 journals.viamedica.pl/oncology_in_clinical_practice/article/view/38296/26918 Dostępne: 16.01.2023
Mossakowska B.J, Fabisiewicz A, Siedlecki J. Terapia fotodynamiczna – znaczenie w onkologii. Postępy biochemii. 2021; 67: 236-247 doi: doi.org/10.18388/pb.2021_394
Milecki P. Nowe techniki w leczeniu raka prostaty. Innowacyjna onkologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Polskie Towarzystwo Onkologiczne. 2020: 203-206.
Zwrotnik raka. www.zwrotnikraka.pl/amerykanska-agencja-zywnosci-lekow-rejestracje-2022/ Dostępne: 02.01.2023
Zwrotnik raka. www.zwrotnikraka.pl/europejska-agencja-lekow-rekomendacje-onkologia-2022/ Dostępne: 02.01.2023
Opublikowane
9 maja 2023
Prawa autorskie (c) 2023 Kinga Krzywonos, Kinga Krasoń, Aleksandra Kotapka, Martyna Kulwicka, Julia Konieczny, Zuzanna Kolanko
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
