Niefarmakologiczne metody terapii omamów słuchowych i pseudohalucynacji w schizofrenii
Słowa kluczowe:
schizofrenia, neurofeedback, omamy słuchowe, oporna na leczenieStreszczenie
Schizofrenia mimo upływu wielu lat nadal pozostaje jednym z tych zaburzeń psychicznych, którego leczenie jest wyzwaniem zarówno dla klinicystów, jak i psychoterapeutów. Nawet użycie najnowszych generacji leków przeciwpsychotycznych oraz stosowanie różnych form leczenia jednocześnie nie przynosi pożądanych rezultatów. Wykorzystywanie form niefarmakologicznych jest dość rzadkie we współczesnej praktyce lekarskiej, co generuje dodatkowe problemy w eliminacji objawów różnorakich chorób, w tym schizofrenii. Trening psychiczny pacjenta powinien pomagać w przywracaniu prawidłowych umiejętności poznawczych, a także wspierać pacjenta w powrocie do codziennego funkcjonowania w społeczeństwie. Pomimo użycia najnowszych technologii i schematów diagnostycznych wiele przypadków nadal pozostaje niezdiagnozowanych, wiele błędnie niezakwalifikowanych jako schizofrenia oporna na leczenie. Jedną z pomocy terapeutycznych może okazać się neurofeedback, który umożliwia pacjentowi pracę nad samym sobą i swoimi reakcjami. Metoda ta jest wykorzystywana z powodzeniem przede wszystkim u weteranów wojennych chorujących na zespół stresu pourazowego i osób z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Jednak aby przesądzić o skuteczności metody neurofeedback w leczeniu pseudohalucynacji i omamów słuchowych w przebiegu schizofrenii, potrzeba większej ilości badań. Szczególnie takich, które poddawały by kontroli dużą ilość pacjentów i używały by narzędzi badawczych łączących ze sobą elektroencefalografię, funkcjonalny rezonans magnetyczny oraz neurofeedback.
Bibliografia
Dierks T, Linden DE, Jandl M, Formisano E, Goebel R, Lanfermann H, Singer W. Activation of Heschl's gyrus during auditory hallucinations. Neuron. 1999 Mar;22(3):615-21. doi: 10.1016/s0896-6273(00)80715-1. PMID: 10197540.
Shergill SS, Brammer MJ, Williams SC, Murray RM, McGuire PK. Mapping auditory hallucinations in schizophrenia using functional magnetic resonance imaging. Arch Gen Psychiatry. 2000 Nov;57(11):1033-8. doi: 10.1001/archpsyc.57.11.1033. PMID: 11074868.
van de Ven VG, Formisano E, Röder CH, Prvulovic D, Bittner RA, Dietz MG, Hubl D, Dierks T, Federspiel A, Esposito F, Di Salle F, Jansma B, Goebel R, Linden DE. The spatiotemporal pattern of auditory cortical responses during verbal hallucinations. Neuroimage. 2005 Sep;27(3):644-55. doi: 10.1016/j.neuroimage.2005.04.041. PMID: 15978843.
Bohlken MM, Hugdahl K, Sommer IE. Auditory verbal hallucinations: neuroimaging and treatment. Psychol Med. 2017 Jan;47(2):199-208. doi: 10.1017/S003329171600115X. Epub 2016 Jul 7. PMID: 27383425.
Kompus K, Westerhausen R, Hugdahl K. The "paradoxical" engagement of the primary auditory cortex in patients with auditory verbal hallucinations: a meta-analysis of functional neuroimaging studies. Neuropsychologia. 2011 Oct;49(12):3361-9. doi: 10.1016/j.neuropsychologia.2011.08.010. Epub 2011 Aug 22. PMID: 21872614.
Correll CU, Howes OD. Treatment-Resistant Schizophrenia: Definition, Predictors, and Therapy Options. J Clin Psychiatry. 2021 Sep 7;82(5):MY20096AH1C. doi: 10.4088/JCP.MY20096AH1C. PMID: 34496461.
Haijma SV, Van Haren N, Cahn W, Koolschijn PC, Hulshoff Pol HE, Kahn RS. Brain volumes in schizophrenia: a meta-analysis in over 18 000 subjects. Schizophr Bull. 2013 Sep;39(5):1129-38. doi: 10.1093/schbul/sbs118. Epub 2012 Oct 5. PMID: 23042112; PMCID: PMC3756785.
Kochunov P, Zavaliangos-Petropulu A, Jahanshad N, Thompson PM, Ryan MC, Chiappelli J, Chen S, Du X, Hatch K, Adhikari B, Sampath H, Hare S, Kvarta M, Goldwaser E, Yang F, Olvera RL, Fox PT, Curran JE, Blangero J, Glahn DC, Tan Y, Hong LE. A White Matter Connection of Schizophrenia and Alzheimer's Disease. Schizophr Bull. 2021 Jan 23;47(1):197-206. doi: 10.1093/schbul/sbaa078. PMID: 32681179; PMCID: PMC7825012.
Diederen KM, Neggers SF, Daalman K, Blom JD, Goekoop R, Kahn RS, Sommer IE. Deactivation of the parahippocampal gyrus preceding auditory hallucinations in schizophrenia. Am J Psychiatry. 2010 Apr;167(4):427-35. doi: 10.1176/appi.ajp.2009.09040456. Epub 2010 Feb 1. PMID: 20123912.
Laruelle M. Schizophrenia: From dopaminergic to glutamatergic interventions. Curr. Opin. Pharmacol. 2014;14:97–102. doi: 10.1016/j.coph.2014.01.001.
Stępnicki P, Kondej M, Kaczor AA. Current Concepts and Treatments of Schizophrenia. Molecules. 2018 Aug 20;23(8):2087. doi: 10.3390/molecules23082087. PMID: 30127324; PMCID: PMC6222385
Berdenis van Berlekom A, Muflihah CH, Snijders GJLJ, MacGillavry HD, Middeldorp J, Hol EM, Kahn RS, de Witte LD. Synapse Pathology in Schizophrenia: A Meta-analysis of Postsynaptic Elements in Postmortem Brain Studies. Schizophr Bull. 2020. 26;46(2):374-386. doi: 10.1093/schbul/sbz060. PMID: 31192350; PMCID: PMC7442385.
Gałecki P, Szulc A. Psychiatria. 2020 Jan 1.
Howes OD, McCutcheon R, Agid O, de Bartolomeis A, van Beveren NJ, Birnbaum ML, Bloomfield MA, Bressan RA, Buchanan RW, Carpenter WT, Castle DJ, Citrome L, Daskalakis ZJ, Davidson M, Drake RJ, Dursun S, Ebdrup BH, Elkis H, Falkai P, Fleischacker WW, Gadelha A, Gaughran F, Glenthøj BY, Graff-Guerrero A, Hallak JE, Honer WG, Kennedy J, Kinon BJ, Lawrie SM, Lee J, Leweke FM, MacCabe JH, McNabb CB, Meltzer H, Möller HJ, Nakajima S, Pantelis C, Reis Marques T, Remington G, Rossell SL, Russell BR, Siu CO, Suzuki T, Sommer IE, Taylor D, Thomas N, Üçok A, Umbricht D, Walters JT, Kane J, Correll CU. Treatment-Resistant Schizophrenia: Treatment Response and Resistance in Psychosis (TRRIP) Working Group Consensus Guidelines on Diagnosis and Terminology. Am J Psychiatry. 2017 Mar 1;174(3):216-229. doi: 10.1176/appi.ajp.2016.16050503. Epub 2016 Dec 6. PMID: 27919182; PMCID: PMC6231547.
Hany M, Rehman B, Azhar Y, et al. Schizophrenia. [Updated 2022 Aug 15]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-.
Kennedy, N., Lee, W., & Frangou, S. (2018). Efficacy of non-invasive brain stimulation on the symptom dimensions of schizophrenia: A meta-analysis of randomized controlled trials. European Psychiatry, 49, 69-77. doi:10.1016/j.eurpsy.2017.12.025.
Guttesen LL, Albert N, Nordentoft M, Hjorthøj C. Repetitive transcranial magnetic stimulation and transcranial direct current stimulation for auditory hallucinations in schizophrenia: Systematic review and meta-analysis. J Psychiatr Res. 2021 Nov;143:163-175. doi: 10.1016/j.jpsychires.2021.09.001. Epub 2021 Sep 3. PMID: 34500345.
Bagati D, Nizamie SH, Prakash R. Effect of Augmentatory Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation on Auditory Hallucinations in Schizophrenia: Randomized Controlled Study. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry. 2009;43(4):386-392. doi:10.1080/00048670802653315
Fenton GW, Fenwick PB, Dollimore J, Dunn TL, Hirsch SR. EEG spectral analysis in schizophrenia. Br J Psychiatry. 1980 May;136:445-55. doi: 10.1192/bjp.136.5.445. PMID: 7388249.
Newson JJ, Thiagarajan TC. EEG Frequency Bands in Psychiatric Disorders: A Review of Resting State Studies. Front Hum Neurosci. 2019 Jan 9;12:521. doi: 10.3389/fnhum.2018.00521. PMID: 30687041; PMCID: PMC6333694.
Surmeli T, Ertem A, Eralp E, Kos IH. Schizophrenia and the efficacy of qEEG-guided neurofeedback treatment: a clinical case series. Clin EEG Neurosci. 2012 Apr;43(2):133-44. doi: 10.1177/1550059411429531. Epub 2012 Mar 27. PMID: 22715481.
Markiewicz R, Markiewicz-Gospodarek A, Dobrowolska B, Łoza B. Improving Clinical, Cognitive, and Psychosocial Dysfunctions in Patients with Schizophrenia: A Neurofeedback Randomized Control Trial. Neural Plast. 2021 Aug 12;2021:4488664. doi: 10.1155/2021/4488664. PMID: 34434228; PMCID: PMC8380506.
Kishi T, Ikuta T, Oya K, Matsunaga S, Matsuda Y, Iwata N. Anti-Dementia Drugs for Psychopathology and Cognitive Impairment in Schizophrenia: A Systematic Review and Meta-Analysis. Int J Neuropsychopharmacol. 2018 Aug 1;21(8):748-757. doi: 10.1093/ijnp/pyy045. PMID: 29762677; PMCID: PMC6070030.
Chiaramonti R, Muscas GC, Paganini M, Müller TJ, Fallgatter AJ, Versari A, Strik WK. Correlations of topographical EEG features with clinical severity in mild and moderate dementia of Alzheimer type. Neuropsychobiology. 1997;36(3):153-8. doi: 10.1159/000119375. PMID: 9313246.
Weiskopf, N. (2012). Real-time fMRI and its application to neurofeedback. Neuroimage, 62(2), 682-692.
Dudek E, Dodell-Feder D. The efficacy of real-time functional magnetic resonance imaging neurofeedback for psychiatric illness: A meta-analysis of brain and behavioral outcomes. Neurosci Biobehav Rev. 2021 Feb;121:291-306. doi: 10.1016/j.neubiorev.2020.12.020. Epub 2020 Dec 25. PMID: 33370575; PMCID: PMC7856210.
Pindi P, Houenou J, Piguet C, Favre P. Real-time fMRI neurofeedback as a new treatment for psychiatric disorders: A meta-analysis. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2022 Dec 20;119:110605. doi: 10.1016/j.pnpbp.2022.110605. Epub 2022 Jul 16. PMID: 35843369.
Orlov ND, Giampietro V, O'Daly O, Lam SL, Barker GJ, Rubia K, McGuire P, Shergill SS, Allen P. Real-time fMRI neurofeedback to down-regulate superior temporal gyrus activity in patients with schizophrenia and auditory hallucinations: a proof-of-concept study. Transl Psychiatry. 2018 Feb 12;8(1):46. doi: 10.1038/s41398-017-0067-5. PMID: 29430009; PMCID: PMC5865171.
Zotev V, Phillips R, Yuan H, Misaki M, Bodurka J. Self-regulation of human brain activity using simultaneous real-time fMRI and EEG neurofeedback. Neuroimage. 2014 Jan 15;85 Pt 3:985-95. doi: 10.1016/j.neuroimage.2013.04.126. Epub 2013 May 11. PMID: 23668969
Perronnet L, Lécuyer A, Mano M, Bannier E, Lotte F, Clerc M, Barillot C. Unimodal Versus Bimodal EEG-fMRI Neurofeedback of a Motor Imagery Task. Front Hum Neurosci. 2017 Apr 20;11:193. doi: 10.3389/fnhum.2017.00193. PMID: 28473762; PMCID: PMC5397479.
Dyck MS, Mathiak KA, Bergert S, Sarkheil P, Koush Y, Alawi EM, Zvyagintsev M, Gaebler AJ, Shergill SS, Mathiak K. Targeting Treatment-Resistant Auditory Verbal Hallucinations in Schizophrenia with fMRI-Based Neurofeedback - Exploring Different Cases of Schizophrenia. Front Psychiatry. 2016 Mar 15;7:37. doi: 10.3389/fpsyt.2016.00037. PMID: 27014102; PMCID: PMC4791600.
Gandara V, Pineda JA, Shu IW, Singh F. A Systematic Review of the Potential Use of Neurofeedback in Patients With Schizophrenia. Schizophr Bull Open. 2020 Jan;1(1):sgaa005. doi: 10.1093/schizbullopen/sgaa005. Epub 2020 Mar 2. PMID: 32803157; PMCID: PMC7418870.
Gomes JS, Ducos DV, Gadelha A, Ortiz BB, Van Deusen AM, Akiba HT, Guimaraes LSP, Cordeiro Q, Trevizol AP, Lacerda A, Dias AM. Hemoencephalography self-regulation training and its impact on cognition: A study with schizophrenia and healthy participants. Schizophr Res. 2018 May;195:591-593. doi: 10.1016/j.schres.2017.08.044. Epub 2017 Sep 5. PMID: 28882685.
Okano K, Bauer CCC, Ghosh SS, Lee YJ, Melero H, de Los Angeles C, Nestor PG, Del Re EC, Northoff G, Whitfield-Gabrieli S, Niznikiewicz MA. Real-time fMRI feedback impacts brain activation, results in auditory hallucinations reduction: Part 1: Superior temporal gyrus -Preliminary evidence. Psychiatry Res. 2020 Feb 10;286:112862. doi: 10.1016/j.psychres.2020.112862. Epub ahead of print. PMID: 32113035; PMCID: PMC7808413.
Enriquez-Geppert S, Huster RJ, Herrmann CS. EEG-Neurofeedback as a Tool to Modulate Cognition and Behavior: A Review Tutorial. Front Hum Neurosci. 2017 Feb 22;11:51. doi: 10.3389/fnhum.2017.00051. PMID: 28275344; PMCID: PMC5319996.
Fovet T, Orlov N, Dyck M, Allen P, Mathiak K, Jardri R. Translating Neurocognitive Models of Auditory-Verbal Hallucinations into Therapy: Using Real-time fMRI-Neurofeedback to Treat Voices. Front Psychiatry. 2016 Jun 27;7:103. doi: 10.3389/fpsyt.2016.00103. PMID: 27445865; PMCID: PMC4921472.
Nan W, Wan F, Chang L, Pun SH, Vai MI, Rosa A. An Exploratory Study of Intensive Neurofeedback Training for Schizophrenia. Behav Neurol. 2017;2017:6914216. doi: 10.1155/2017/6914216. Epub 2017 Jun 21. PMID: 28701821; PMCID: PMC5497641.
Opublikowane
9 maja 2023
Prawa autorskie (c) 2023 Julia Parkolap
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
