Narażenie na mikroplastik i nanoplastik a zdrowie reprodukcyjne kobiet i mężczyzn

W ostatnich latach globalna produkcja plastiku wzrosła do ponad 400 milionów ton rocznie. Wraz z tym narasta problem środowiskowy i zdrowotny związany z ekspozycją na mikroplastiki (MPs) i nanoplastiki (NPs) – syntetyczne cząstki o rozmiarach odpowiednio 1 µm–5 mm oraz poniżej 1 µm. MPs i NPs mogą dostawać się do organizmu człowieka głównie poprzez spożycie skażonej żywności i wody, inhalację oraz kontakt skórny. Coraz liczniejsze badania dowodzą ich szkodliwego wpływu na układ hormonalny i rozrodczy.

Celem niniejszej pracy jest analiza dostępnych danych naukowych dotyczących wpływu MPs/NPs na zdrowie reprodukcyjne człowieka. Szczególną uwagę poświęcono mechanizmom toksyczności, takim jak zaburzenia hormonalne, stres oksydacyjny, uszkodzenia DNA oraz wpływ na funkcję jajników i jakość nasienia.

U kobiet wykazano, że ekspozycja na MPs/NPs może prowadzić do zmniejszenia rezerwy jajnikowej, zaburzeń hormonalnych i nasilonego stresu oksydacyjnego, co w konsekwencji może utrudniać zajście w ciążę. Potwierdzono również obecność cząsteczek plastiku w płynach biologicznych, takich jak krew, mleko matki i płyn owodniowy, co rodzi poważne obawy dotyczące ich potencjalnego wpływu na rozwój płodu. Zidentyfikowano obecność MPs/NPs w łożysku, a także ich możliwy udział w ograniczeniu wzrostu wewnątrzmacicznego (IUGR) oraz zmianach metabolicznych i immunologicznych u noworodków.

U mężczyzn natomiast odnotowano spadek jakości nasienia związany z ekspozycją na MPs/NPs – w tym obniżoną liczbę i ruchliwość plemników oraz zwiększoną fragmentację DNA. Badania sugerują, że mikro- i nanoplastiki mogą zaburzać spermatogenezę, prowadzić do uszkodzeń komórek Sertoliego i Leydiga oraz obniżać poziom hormonów płciowych, takich jak testosteron.

Podsumowując, dostępne dane naukowe potwierdzają, że MPs/NPs stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia reprodukcyjnego człowieka. Konieczne są dalsze, długoterminowe badania w celu pełnego zrozumienia mechanizmów ich działania oraz wyznaczenia progów toksyczności. Równocześnie należy rozwijać strategie ograniczania ekspozycji na MPs/NPs w codziennym życiu i opracowywać regulacje prawne w celu minimalizacji ich obecności w środowisku.