Wykorzystanie przeciwciał monoklonalnych w terapii uzależnień od opioidów
Streszczenie
prowadzić do uzależnienia. Opioidy wykazują zdolność do rozwoju tolerancji, czyli konieczności
przyjmowania coraz większych dawek, które mogą wielokrotnie przekraczać dawki śmiertelne dla osoby
nieuzależnionej. Poważny problem stanowi zatrucie (przedawkowanie), podczas którego może dojść do
depresji układu oddechowego, depresji ośrodkowego układu nerwowego, zaburzeń oddychania, repolaryzacji
mięśnia sercowego oraz zaburzeń rytmu serca. Leczenie uzależnień od opioidów oraz skutków ich
przedawkowania jest trudnym zadaniem medycznym. Obecnie stosuje się różne podejścia: farmakoterapię,
psychoterapię oraz oddziaływania środowiskowe. W przypadku zatrucia stosuje się nalokson. Leczeniem
uzależnienia z wyboru jest leczenie substytucyjne, do którego w Polsce można zaliczyć metadon i
buprenorfinę. Inną formą terapii jest leczenie naltreksonem, czyli antagonistą receptorów opioidowych.
Jednakże nie są to metody wystarczające i ciągle poszukiwane są nowe rozwiązania. W niniejszej pracy
przedstawimy i porównamy wyniki badań nad przeciwciałami monoklonalnymi analizowanymi pod kątem
leczenia uzależnień m.in. od oksykodonu, heroiny, fentanylu oraz morfiny. Przeciwciała monoklonalne mogą
zapewnić ochronę przed przedawkowaniem poprzez wiązanie się z krążącymi opioidami w surowicy.
Stosowanie przeciwciał monoklonalnych profilaktycznie lub po narażeniu w połączeniu z naloksonem może
zmniejszyć liczbę hospitalizacji i zwiększyć przeżywalność.
Bibliografia
Wang SC, Chen YC, Lee CH, Cheng CM. Opioid Addiction, Genetic Susceptibility, and
Medical Treatments: A Review. IJMS. 2019;20(17):4294. doi:10.3390/ijms20174294
Leon Duque MA, Vallavoju N, Woo CM. Chemical tools for the opioids. Molecular and
Cellular Neuroscience. 2023;125:103845. doi:10.1016/j.mcn.2023.103845
Trescot AM, Datta S, Lee M, Hansen H. Opioid pharmacology. Pain Physician. 2008
Mar;11(2 Suppl):S133-53. PMID: 18443637.
Zöllner C, Stein C. Opioids. Handbook of Experimental Pharmacology.:31-63.
doi:10.1007/978-3-540-33823-9_2
Vearrier D, Grundmann O. Clinical Pharmacology, Toxicity, and Abuse Potential of Opioids.
The Journal of Clinical Pharma. 2021;61(S2). doi:10.1002/jcph.1923
Volkow ND, Jones EB, Einstein EB, Wargo EM. Prevention and Treatment of Opioid Misuse
and Addiction. JAMA Psychiatry. 2019;76(2):208. doi:10.1001/jamapsychiatry.2018.3126
https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/uzaleznienia/91662,uzaleznienie-opioidowe
https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=4903
NIDA. Medications for Opioid Use Disorder. National Institute on Drug Abuse website.
https://nida.nih.gov/research-topics/medications-opioid-use-disorder. March 20, 2025
Accessed April 11, 2025.
chttps://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=4903
Montoya I. Inmunoterapias para las adicciones a las drogas [Immunotherapies for drug
addictions]. Adicciones. 2008;20(2):111-5. PMID: 18551223; PMCID: PMC2633931.
Buss NA, Henderson SJ, McFarlane M, Shenton JM, de Haan L. Monoclonal antibody
therapeutics: history and future. Current Opinion in Pharmacology. 2012;12(5):615-622.
doi:10.1016/j.coph.2012.08.001
Le Basle Y, Chennell P, Tokhadze N, Astier A, Sautou V. Physicochemical Stability of
Monoclonal Antibodies: A Review. Journal of Pharmaceutical Sciences. 2020;109(1):169-
doi:10.1016/j.xphs.2019.08.009
Kaur H. Stability testing in monoclonal antibodies. Critical Reviews in Biotechnology.
;41(5):692-714. doi:10.1080/07388551.2021.1874281
Kosten T, Owens SM. Immunotherapy for the treatment of drug abuse. Pharmacology &
Therapeutics. 2005;108(1):76-85. doi:10.1016/j.pharmthera.2005.06.009
https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/5957d4b5-5d0a-4cc9-b16d-
e9bbbfc89e4/content
Ecker DM, Jones SD, Levine HL. The therapeutic monoclonal antibody market. mAbs.
;7(1):9-14. doi:10.4161/19420862.2015.989042
Zhang CH, Kim K, Jin Z, Zheng F, Zhan CG. Systematic Structure-Based Virtual Screening
Approach to Antibody Selection and Design of a Humanized Antibody against Multiple
Addictive Opioids without Affecting Treatment Agents Naloxone and Naltrexone. ACS Chem
Neurosci. 2020;12(1):184-194. doi:10.1021/acschemneuro.0c00670
Martinez S, Harris H, Chao T, et al. The potential role of opioid vaccines and monoclonal
antibodies in the opioid overdose crisis. Expert Opinion on Investigational Drugs.
;32(3):181-185. doi:10.1080/13543784.2023.2187286
Luba R, Martinez S, Jones J, Pravetoni M, Comer SD. Immunotherapeutic strategies for
treating opioid use disorder and overdose. Expert Opinion on Investigational Drugs.
;32(1):77-87. doi:10.1080/13543784.2023.2173062
Xiaoshan T, Junjie Y, Wenqing W, et al. Immunotherapy for treating methamphetamine,
heroin and cocaine use disorders. Drug Discovery Today. 2020;25(3):610-619.
doi:10.1016/j.drudis.2019.07.009
Bogen IL, Boix F, Nerem E, Mørland J, Andersen JM. A Monoclonal Antibody Specific for
-Monoacetylmorphine Reduces Acute Heroin Effects in Mice. The Journal of Pharmacology
and Experimental Therapeutics. 2014;349(3):568-576. doi:10.1124/jpet.113.212035
Stowe GN, Vendruscolo LF, Edwards S, et al. A Vaccine Strategy that Induces Protective
Immunity against Heroin. J Med Chem. 2011;54(14):5195-5204. doi:10.1021/jm200461m
Rodarte JV, Baehr C, Hicks D, et al. Structures of drug-specific monoclonal antibodies bound
to opioids and nicotine reveal a common mode of binding. Structure. 2023;31(1):20-32.e5.
doi:10.1016/j.str.2022.11.008
Kvello AMS, Andersen JM, Øiestad EL, et al. A Monoclonal Antibody against 6-
Acetylmorphine Protects Female Mice Offspring from Adverse Behavioral Effects Induced by
Prenatal Heroin Exposure. The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics.
;368(1):106-115. doi:10.1124/jpet.118.251504
Baehr CA, Wu MM, Pandit SG, Arias-Umana J, AuCoin D, Pravetoni M. Pharmacological
Profiling of Antifentanyl Monoclonal Antibodies in Combination with Naloxone in Pre- and
Postexposure Models of Fentanyl Toxicity. The Journal of Pharmacology and Experimental
Therapeutics. 2022;381(2):129-136. doi:10.1124/jpet.121.001048
Smith LC, Bremer PT, Hwang CS, et al. Monoclonal Antibodies for Combating Synthetic
Opioid Intoxication. J Am Chem Soc. 2019;141(26):10489-10503. doi:10.1021/jacs.9b04872
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK551554/
Han Y, Cao L, Yuan K, Shi J, Yan W, Lu L. Unique Pharmacology, Brain Dysfunction, and
Therapeutic Advancements for Fentanyl Misuse and Abuse. Neurosci Bull.
;38(11):1365-1382. doi:10.1007/s12264-022-00872-3
Ban B, Barrientos RC, Oertel T, et al. Novel chimeric monoclonal antibodies that block
fentanyl effects and alter fentanyl biodistribution in mice. mAbs. 2021;13(1).
doi:10.1080/19420862.2021.1991552
Khaimraj A, Baehr CA, Hicks D, Raleigh MD, Pravetoni M. Monoclonal Antibodies
Engineered with Fc Region Mutations to Extend Protection against Fentanyl Toxicity. The
Journal of Immunology. 2024;213(5):663-668. doi:10.4049/jimmunol.2400170
Hicks D, Baehr C, Silva-Ortiz P, et al. Advancing humanized monoclonal antibody for
counteracting fentanyl toxicity towards clinical development. Human Vaccines &
Immunotherapeutics. 2022;18(6). doi:10.1080/21645515.2022.2122507
Eubanks LM, Pholcharee T, Oyen D, et al. An Engineered Human-Antibody Fragment with
Fentanyl Pan-Specificity That Reverses Carfentanil-Induced Respiratory Depression. ACS
Chem Neurosci. 2023;14(16):2849-2856. doi:10.1021/acschemneuro.3c00455
Urban K, Gkeka A, Chandra M, et al. The fentanyl-specific antibody FenAb024 can shield
against carfentanil effects. Toxicology Letters. 2024;396:1-10.
doi:10.1016/j.toxlet.2024.03.008
Kiluk BD, Kleykamp BA, Comer SD, et al. Clinical Trial Design Challenges and
Opportunities for Emerging Treatments for Opioid Use Disorder. JAMA Psychiatry.
;80(1):84. doi:10.1001/jamapsychiatry.2022.4020
Opublikowane
5 sierpnia 2025
Prawa autorskie (c) 2025 Aleksandra Zdunek; Grzegorz Zawisza, Martyna Zakrzewska
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
