Rola elektrowstrząsów w leczeniu depresji lekoopornej
Keywords:
elektrowstrząsy, leczenie depresji, depresja lekoopornaSynopsis
Elektrowstrząsy (EW) pozostają jedną z najskuteczniejszych metod leczenia depresji lekoopornej, z wysokimi wskaźnikami remisji sięgającymi 50% i są uznawane za względnie bezpieczną terapię. W przeciwieństwie do tradycyjnych terapii farmakologicznych, elektrowstrząsy zapewniają szybkie efekty terapeutyczne, co jest szczególnie istotne w przypadkach depresji o nasilonych objawach, w których leczenie farmakologiczne zawodzi. Mimo licznych badań potwierdzających skuteczność EW w leczeniu depresji, ich zastosowanie w Polsce pozostaje ograniczone, co może wynikać z negatywnego postrzegania tej metody, wzmocnionego przez filmy i nieprawdziwe informacje o poważnych efektach ubocznych. Rzeczywiście, terapia elektrowstrząsowa wiąże się z ryzykiem wystąpienia łagodnych objawów niepożądanych, takich jak zaburzenia pamięci, bóle głowy, nudności, czy krótkotrwałe zaburzenia świadomości. Z uwagi na nowoczesne technologie (np. impulsy szpilkowe), EW stało się bezpieczniejsze i skuteczniejsze. Zgodnie z zaleceniami American Psychiatric Association (APA), elektrowstrząsy powinny być stosowane w pierwszej kolejności u pacjentów z ciężką depresją lekooporną oraz w przypadkach, gdzie wymagane jest szybkie działanie terapeutyczne. Choć wprowadzenie nowych metod neurostymulacji, takich jak przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (rTMS) czy stymulacja nerwu błędnego (VNS), stanowi alternatywę, EW wciąż przewyższa te techniki pod względem skuteczności w leczeniu dużej depresji. Terapia elektrowstrząsowa pozostaje niezastąpiona w przypadku lekoopornych depresji jednobiegunowych oraz w sytuacjach, gdy inne metody leczenia zawodzą, co czyni ją fundamentalnym narzędziem w psychiatrii.
References
Dąbrowski M., Parnowski T. (2012). Analiza kliniczna skuteczności i bezpieczeństwa leczenia elektrowstrząsowego. Psychiatria Polska, 46(3), 345–360.
Hammar Å, Ronold EH, Spurkeland MA, Ueland R, Kessler U, Oedegaard KJ, Oltedal L. Improvement of persistent impairments in executive functions and attention following electroconvulsive therapy in a case control longitudinal follow up study. BMC Psychiatry. 2024 Nov 20;24(1):832. doi: 10.1186/s12888-024-06270-5. PMID: 39567961; PMCID: PMC11577909.
Krzystanek M., Krysta K. (2014). Skuteczność i bezpieczeństwo terapii elektrowstrząsowej – aktualny stan wiedzy. Psychiatria, 11(3), 129–137.
Urban-Kowalczyk, Małgorzata. "Depresja lekooporna." (2024)
Chrobak, Adrian Andrzej, et al. "Głęboka stymulacja mózgu jako metoda leczenia depresji lekoopornej w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej—przegląd badań neuroobrazowych i eksperymentalnych." Psychiatria 14.1 (2017): 40-46.
Święcicki, Łukasz. "Stymulacja nerwu błędnego-obiecująca propozycja w terapii depresji lekoopornej?." Psychiatria 4.3 (2007): 119-123.
Malesińska, Mgr Monika. "Jakość życia pacjentów z depresją poddanych terapii elektrowstrząsami."
Arunachalam Sakthiyendran N, Padala VJ, Seide M, See JW, Sabu N, Sharma A, Silat MT, Katariya K, Chauhan S, Fatima U. Past and Present Role of Neurosurgical Interventions in the Management of Psychiatric Disorders: A Literature Review on the Evolution of Psychosurgery. Cureus. 2025 Feb 14;17(2):e79022. doi: 10.7759/cureus.79022. PMID: 40099054; PMCID: PMC11911301.
Zyss, T. (2010). Nowe techniki stymulacji elektrycznej i magnetycznej w terapii depresji – porównanie z elektrowstrząsami i farmakoterapią. Psychiatria Polska, 44(6), 853–869.
Dębski, Paweł Gustaw, Patryk Główczyński, and Karina Badura-Brzoza. "Terapia elektrowstrząsowa i jej wpływ na funkcje poznawcze–przegląd piśmiennictwa." Psychiatry/Psychiatria 19.1 (2022).
Zyss, Tomasz, Robert T. Hese, and Andrzej Zięba. "Terapia wstrząsowa w psychiatrii: rys historyczny." (2008).
Zyss, Tomasz, et al. "Obecne miejsce terapii elektrowstrząsowej. Część 1: kontekst historyczny i podstawy biologiczne." (2014).
Antosik-Wójcińska A.Z., Święcicki Ł. (2014). Terapia elektrowstrząsowa – skuteczna i bezpieczna alternatywa dla nieskutecznej farmakoterapii. Psychiatria, 11(3), 166–170.
Zyss, Tomasz. "Kontrowersje i uwagi krytyczne dotyczące terapii elektrowstrząsowej." Psychiatria 7.1 (2010): 38-45.
Antosik-Wójcińska, Anna Zofia, and Anna Poleszczyk. "Electroconvulsive therapy–a pocket guide for family doctors." Family Medicine & Primary Care Review 17.4 (2015): 280-283.
Magierski, Mirosław, and Iwona Kłoszewska. "Zastosowanie przezczaszkowej stymulacji magnetycznej w psychiatrii." Aktualności Neurologiczne 7.1 (2007): 32-39.
Jelovac A, Landau S, Gusciute G, Noone M, Kavanagh K, Carton M, McCaffrey C, McDonagh K, Doody E, McLoughlin DM. Retrograde amnesia following electroconvulsive therapy for depression: propensity score analysis. BJPsych Open. 2025 Apr 4;11(3):e81. doi: 10.1192/bjo.2025.25. PMID: 40181761.
Zyss, Tomasz, et al. "Kilka uwag o procedurze pozyskiwania świadomej zgody w przypadku pacjentów kwalifikowanych do zabiegów elektrowstrząsowych." (2005).
Fan S, Zhang Y, Qian R, Hu J, Zheng H, Dai W, Ji Y, Wu Y, Xie X, Xu S, Ji GJ, Tian Y, Wang K. Genetic and molecular basis of abnormal BOLD signaling variability in patients with major depressive disorder after electroconvulsive therapy. Transl Psychiatry. 2025 Apr 2;15(1):117. doi: 10.1038/s41398-025-03330-6. PMID: 40175334; PMCID: PMC11965524.
Kafashan M, Lebovitz L, Greenspan R, Zhao S, Kim T, Husain M, Hershey T, Cristancho P, Hogan RE, Palanca BJA, Farber NB; DNS-ECT Study Team. Investigating the impact of electroconvulsive therapy on brain networks and sleep: an observational study protocol. BMJ Open. 2025 Mar 7;15(3):e098859. doi: 10.1136/bmjopen-2025-098859. PMID: 40054874; PMCID: PMC11891538.
Chen K, Ren L, Yang Y, Liang K, Zhou Y, Lv F, Du L. Effect of electroconvulsive therapy on depression among adolescents and its relationship with family function. Medicine (Baltimore). 2025 Feb 14;104(7):e41607. doi: 10.1097/MD.0000000000041607. PMID: 39960914; PMCID: PMC11835085.
Gillving C, Arnison T, Nordenskjöld A. Outcomes of ECT for depression in patients with and without eating disorders. J Psychiatr Res. 2025 Mar;183:308-312. doi: 10.1016/j.jpsychires.2025.02.042. Epub 2025 Feb 21. PMID: 40020651.
Ghasem Zadeh N, Rabiei S, Shahabi S, Fakhraei B, Bagheri Z, Tabrizi R. Investigating the factors that impede or facilitate the acceptance of electroconvulsive therapy (ECT): perspectives from psychiatrists and patients' companions. BMJ Open. 2025 Feb 13;15(2):e094005. doi: 10.1136/bmjopen-2024-094005. PMID: 39947824; PMCID: PMC11831271.
Dellink A, Vanderhaegen G, Coppens V, Ryan KM, McLoughlin DM, Kruse J, van Exel E, van Diermen L, Belge JB, Aarsland TIM, Morrens M. Inflammatory markers associated with electroconvulsive therapy response in patients with depression: A meta-analysis. Neurosci Biobehav Rev. 2025 Mar;170:106060. doi: 10.1016/j.neubiorev.2025.106060. Epub 2025 Feb 10. PMID: 39938607.
Ulrich S, Schneider E, Deuring G, Erni S, Ridder M, Sarlon J, Brühl AB. Alterations in resting-state EEG functional connectivity in patients with major depressive disorder receiving electroconvulsive therapy: A systematic review. Neurosci Biobehav Rev. 2025 Feb;169:106017. doi: 10.1016/j.neubiorev.2025.106017. Epub 2025 Jan 17. PMID: 39828233.
Țăpoi C, Alexander L, de Filippis R, Agorastos A, Almeida D, Bhatia G, Erzin G, Gołębiewska ME, Metaj E, Medved S, Mieze K, Milutinović M, Noël C, Pushko A, Gurrea Salas D, Compaired Sanchez A, Wilkowska A, Wolthusen RPF, Pinto da Costa M. Early career psychiatrists' perceptions of and training experience in electroconvulsive therapy: A cross-sectional survey across Europe. Eur Psychiatry. 2025 Jan 13;67(1):e86. doi: 10.1192/j.eurpsy.2024.1798. PMID: 39801359; PMCID: PMC11733618.
Van Eenoo S, Bollen O, Janssens S. Electroconvulsive Therapy-Induced Mania in Bipolar Disorder: A Case Report. Cureus. 2024 Dec 7;16(12):e75255. doi: 10.7759/cureus.75255. PMID: 39764330; PMCID: PMC11701791.
Published
September 7, 2025
Copyright (c) 2025 Kamila Czerkies; Aleksandra Hakało, Jadwiga Hartman, Maciej Kaczmarek, Maria Orzechowska, Antoni Kiszka
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
