Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna w leczeniu zaburzeń depresyjnych u dzieci i młodzieży: Przegląd aktualnej wiedzy
Słowa kluczowe:
przezczaszkowa stymulacja magnetyczna, TMS, depresja, adolescencjaStreszczenie
Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (ang. Transcranial magnetic stimulation, TMS) stanowi nieinwazyjną metodę elektrofizjologiczną pozwalająca na neuromodulację wybranych obszarów ośrodkowego układu nerwowego wykorzystującą zjawisko indukcji elektromagnetycznej. Jednym z możliwych zastosowań tej innowacyjnej metody jest terapia depresyjnych zaburzeń nastroju. Szczególne zainteresowanie budzi zastosowanie TMS w populacji pacjentów pediatrycznych z uwagi na jej nieinwazyjny charakter, wysoki profil bezpieczeństwa oraz dobrą tolerancję. Do najczęstszych objawów niepożądanych terapii należały tkliwość skóry głowy oraz jej ból. Ciężkie powikłania stanowiły rzadkość i obejmowały napad drgawkowy, ostry ból głowy oraz indukcję epizodu hipomanii. Efekty terapii oceniano zarówno za pomocą klasyfikacji klinicznej nasilenia objawów jak i markerów biologicznych m.in. neuroobrazowania funkcjonalnego (fMRI, PET, SPECT) mogących jednocześnie służyć do personalizacji procedury. Autorzy przeglądów systematycznych oraz metaanaliz dotyczących zastosowania TMS w terapii depresji u pacjentów pediatrycznych wykazują ostrożny optymizm. Dostrzegając obiecujące wyniki wstępnych badań jednocześnie podkreślając częste występowanie niskiego poziom ich wiarygodności spowodowanego m.in. ograniczoną liczebność próby. Dopuszczenie przez FDA (ang. U.S. Food and Drug Administration) TMS jako terapii uzupełniającej u chorych poniżej 21 r.ż. w marcu 2024 r. prawdopodobnie zwiększy dostępność danych wysokiej jakości. Celem niniejszej pracy jest zapoznanie czytelnika z metodą TMS w kontekście jej zastosowania u dzieci i młodzieży.
Bibliografia
NFZ o zdrowiu, depresja aktualizacja 2013-2021. Published online 2023. ezdrowie.gov.pl
Policji KG. zamachy_samobojcze_grupa_wiekowa_dzien_tygodnia_2017-2023. https://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze/63803,Zamachy-samobojcze-od-2017-roku.html
Rossi S, Hallett M, Rossini PM, et al. Safety, ethical considerations, and application guidelines for the use of transcranial magnetic stimulation in clinical practice and research. Clin Neurophysiol. 2009;120(12):2008-2039. doi:10.1016/j.clinph.2009.08.016
Wassermann AEM. Handbook of electroencephalography and clinical neurophysiology. 1978;108:1-16. doi:10.1212/wnl.25.3.299
Janicak PG, Dokucu ME. Transcranial magnetic stimulation for the treatment of major depression. Neuropsychiatr Dis Treat. 2015;11:1549-1560. doi:10.2147/NDT.S67477
George MS, Post RM. Daily left prefrontal repetitive transcranial magnetic stimulation for acute treatment of medication-resistant depression. Am J Psychiatry. 2011;168(4):356-364. doi:10.1176/appi.ajp.2010.10060864
Eric M. Wassermann, MD and Trelawny Zimmermann M. Transcranial Magnetic Brain Stimulation: Therapeutic Promises and Scientific Gaps. Pharmacol Ther. 2012;23(1):98-107. doi:10.1016/j.pharmthera.2011.09.003.
Herbsman T, Forster L, Molnar C, et al. Motor threshold in transcranial magnetic stimulation: The impact of white matter fiber orientation and skull-to-cortex distance. Hum Brain Mapp. 2009;30(7):2044-2055. doi:10.1002/hbm.20649
Amassian VE, Eberle L, Maccabee PJ, Cracco RQ. Modelling magnetic coil excitation of human cerebral cortex with a peripheral nerve immersed in a brain-shaped volume conductor: the significance of fiber bending in excitation. Electroencephalogr Clin Neurophysiol Evoked Potentials. 1992;85(5):291-301. doi:10.1016/0168-5597(92)90105-K
Ziemann U, Paulus W, Nitsche MA, et al. Consensus: Motor cortex plasticity protocols. Brain Stimul. 2008;1(3):164-182. doi:10.1016/j.brs.2008.06.006
Hummel FC, Celnik P, Pascual-Leone A, et al. Controversy: Noninvasive and invasive cortical stimulation show efficacy in treating stroke patients. Brain Stimul. 2008;1(4):370-382. doi:10.1016/j.brs.2008.09.003
Louise-Bender Pape T, Rosenow J, Lewis G, et al. Repetitive transcranial magnetic stimulation-associated neurobehavioral gains during coma recovery. Brain Stimul. 2009;2(1):22-35. doi:10.1016/j.brs.2008.09.004
Brain T, Disorders P. Neuroimaging of Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation Effects on the Brain. Recent Advances in Biological Psychiatry; 2010. doi:10.1159/000101021
Venkatakrishnan A, Sandrini M. Combining transcranial direct current stimulation and neuroimaging: Novel insights in understanding neuroplasticity. J Neurophysiol. 2012;107(1):1-4. doi:10.1152/jn.00557.2011
Marie-Aure´lie Bruno; Steven Laureys; Marie-Christine Nizzi;Olivia Gosseries. Consciousness in the locked-in syndrom. In: The Neurology of Consciousness: Cognitive Neuroscience and Neuropathology. Elsevier Ltd; 2016:181-198. doi:http://dx.doi.org/10.1016/B978-0-12-800948-2.00012-1
Mayberg HS. Modulating dysfunctional limbic-cortical circuits in depression: Towards development of brain-based algorithms for diagnosis and optimised treatment. Br Med Bull. 2003;65:193-207. doi:10.1093/bmb/65.1.193
Cho SS, Strafella AP. rTMS of the left dorsolateral prefrontal cortex modulates dopamine release in the ipsilateral anterior cingulate cortex and orbitofrontal cortex. PLoS One. 2009;4(8):2-9. doi:10.1371/journal.pone.0006725
George MS, Ketter TA, Post RM. Prefrontal cortex dysfunction in clinical depression. Depression. 1994;2(2):59-72. doi:10.1002/depr.3050020202
George MS, Wassermann EM, Williams WA, et al. Changes in mood and hormone levels after rapid-rate transcranial magnetic stimulation (rTMS) of the prefrontal cortex. J Neuropsychiatry Clin Neurosci. 1996;8(2):172-180. doi:10.1176/jnp.8.2.172
George MS, Wassermann EM, Kimbrell TA, et al. Mood improvement following daily left prefrontal repetitive transcranial magnetic stimulation in patients with depression: A placebo-controlled crossover trial. Am J Psychiatry. 1997;154(12):1752-1756. doi:10.1176/ajp.154.12.1752
Li X, Nahas Z, Kozel FA, Anderson B, Bohning DE, George MS. Acute left prefrontal transcranial magnetic stimulation in depressed patients is associated with immediately increased activity in prefrontal cortical as well as subcortical regions. Biol Psychiatry. 2004;55(9):882-890. doi:10.1016/j.biopsych.2004.01.017
Large CH, Di Daniel E, Li X, George MS. Neural network dysfunction in bipolar depression: Clues from the efficacy of lamotrigine. Biochem Soc Trans. 2009;37(5):1080-1084. doi:10.1042/BST0371080
Modak A, Fitzgerald PB. Personalising transcranial magnetic stimulation for depression using neuroimaging: A systematic review. World J Biol Psychiatry. 2021;22(9):647-669. doi:10.1080/15622975.2021.1907710
Paillère Martinot ML, Galinowski A, Ringuenet D, et al. Influence of prefrontal target region on the efficacy of repetitive transcranial magnetic stimulation in patients with medication-resistant depression: A [18F]-fluorodeoxyglucose PET and MRI study. Int J Neuropsychopharmacol. 2010;13(1):45-59. doi:10.1017/S146114570900008X
Fidalgo TM, Morales-Quezada JL, Muzy GSC, et al. Biological markers in noninvasive brain stimulation trials in major depressive disorder: A systematic review. J ECT. 2014;30(1):47-61. doi:10.1097/YCT.0b013e31828b34d8
Majumder P, Balan S, Gupta V, Wadhwa R, Perera TD. The Safety and Efficacy of Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation in the Treatment of Major Depression Among Children and Adolescents: A Systematic Review. Cureus. 2021;13(4). doi:10.7759/cureus.14564
Croarkin PE, MacMaster FP. Transcranial Magnetic Stimulation for Adolescent Depression. Child Adolesc Psychiatr Clin N Am. 2019;28(1):33-43. doi:10.1016/j.chc.2018.07.003
Magavi LR, Reti IM, Vasa RA. A review of repetitive transcranial magnetic stimulation for adolescents with treatment-resistant depression. Int Rev Psychiatry. 2017;29(2):79-88. doi:10.1080/09540261.2017.1300574
Sigrist C, Vöckel J, Macmaster FP, et al. Transcranial magnetic stimulation in the treatment of adolescent depression : a systematic review and meta ‑ analysis of aggregated and individual ‑ patient data from uncontrolled studies. Eur Child Adolesc Psychiatry. 2022;31(10):1501-1525. doi:10.1007/s00787-022-02021-7
Oberman LM, Hynd M, Nielson DM, Towbin KE, Lisanby SH, Stringaris A. Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation for Adolescent Major Depressive Disorder: A Focus on Neurodevelopment. Front Psychiatry. 2021;12(April). doi:10.3389/fpsyt.2021.642847
Qiu H, Liang K, Lu L, et al. Efficacy and safety of repetitive transcranial magnetic stimulation in children and adolescents with depression: A systematic review and preliminary meta-analysis. J Affect Disord. 2023;320(April 2022):305-312. doi:10.1016/j.jad.2022.09.060
Hett D, Rogers J, Humpston C, Marwaha S. Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation (rTMS) for the Treatment of Depression in Adolescence: A Systematic Review. J Affect Disord. 2021;278(July 2020):460-469. doi:10.1016/j.jad.2020.09.058
Sun CH, Mai JX, Shi ZM, et al. Adjunctive repetitive transcranial magnetic stimulation for adolescents with first-episode major depressive disorder: a meta-analysis. Front Psychiatry. 2023;14(August). doi:10.3389/fpsyt.2023.1200738
U.S. Food & Drug Administration 10903 New Hampshire Avenue, Silver Spring M 20993. Indications for Use. Published online 2024. https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/devicesatfda/index.cfm?db=pmn&id=K231926
FDA. NeuroStar TMS Therapy System.
midvalleyhealthcare.com. Neurostar TMS Therapy TMS Resource Guide What Is NeuroStar Transcranial Magnetic Stimulation Therapy ( TMS )? Published online 2024:1-30. https://midvalleyhealthcare.com/neurostar-tms-resource-guide
Zewdie E, Ciechanski P, Kuo HC, et al. Safety and tolerability of transcranial magnetic and direct current stimulation in children: Prospective single center evidence from 3.5 million stimulations. Brain Stimul. 2020;13(3):565-575. doi:10.1016/j.brs.2019.12.025
Cullen KR, Jasberg S, Nelson B, Klimes-Dougan B, Lim KO, Croarkin PE. Seizure Induced by Deep Transcranial Magnetic Stimulation in an Adolescent with Depression. J Child Adolesc Psychopharmacol. 2016;26(7):637-641. doi:10.1089/cap.2016.0070
Chiramberro M, Lindberg N, Isometsä E, Kähkönen S, Appelberg B. Repetitive transcranial magnetic stimulation induced seizures in an adolescent patient with major depression: A case report. Brain Stimul. 2013;6(5):830-831. doi:10.1016/j.brs.2013.02.003
Croarkin PE, Wall CA, King JD, Kozel A, Daskalakis ZJ. Pain during transcranial magnetic stimulation in youth. Innov Clin Neurosci. 2011;8(12):18-23.
Pan F, Li D, Wang X, Lu S, Xu Y, Huang M. Neuronavigation-guided high-dose repetitive transcranial magnetic stimulation for the treatment of depressive adolescents with suicidal ideation: A case series. Neuropsychiatr Dis Treat. 2018;14:2675-2679. doi:10.2147/NDT.S176125
Croarkin PE, Elmaadawi AZ, Aaronson ST, et al. Left prefrontal transcranial magnetic stimulation for treatment-resistant depression in adolescents: a double-blind, randomized, sham-controlled trial. Neuropsychopharmacology. 2021;46(2):462-469. doi:10.1038/s41386-020-00829-y
Croarkin PE, Macmaster FP. Tra n s c r a n i a l M a g n e t i c Stimulation for Adolescent D e p re s s i o n. Child Adolesc Psychiatry Clin NA. 2024;28(1):33-43. doi:10.1016/j.chc.2018.07.003
Opublikowane
13 sierpnia 2024
Prawa autorskie (c) 2024 Michał Wilk, Martyna Szlenk, Patryk Walocha, Julia Stachowiak
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
